Ο Δήμος Αλμωπίας βρίσκεται στην Βορειοδυτική Ελλάδα και χαρακτηρίζεται από ένα ανομοιογενές εδαφικό ανάγλυφο με αρκετές ορεινές, ημιορεινές και πεδινές περιοχές, αλλά και με σημαντικές διακυμάνσεις στις κλιματικές συνθήκες. Η ποικιλομορφία αυτή επιδρά θετικά στην ανάπτυξη και διατήρηση μιας φυτικής αλλά και ζωικής βιοποικιλότητας. Μεταξύ των πολλών φυτών που φύονται έχουν καταγραφεί συνολικά πάνω από είκοσι κύρια και εξήντα δευτερεύοντα μελισσοκομικά φυτά που προσφέρουν στις μέλισσες νέκταρ, μελιτώματα, γύρη και ρητίνες. Η μεγάλη ποικιλία των φυτών σε συνδυασμό με τις εδαφοκλιματικές συνθήκες και τις πρακτικές που εφαρμόζουν οι μελισσοκόμοι της περιοχές έχουν ως αποτέλεσμα την παραγωγή υψηλής ποιότητας και διατροφικής αξίας προϊόντων μέλισσας.
Το μέλι του Δήμου Αλμωπίας
Εκτός όμως από τα μέλι ποικίλης ανθοφορίας στην περιοχή παράγονται και αμιγή μέλια, το μέλι παλιουριού και το μέλι βελανιδιάς και καστανιάς. Το μέλι παλιουριού παράγεται από το φυτό παλιούρι (Paliurus spina-christi) γνωστό με διάφορες ονομασίες, όπως τσαλί, πάλιουρας, αγκαθιά, αγκάθι της Ιερουσαλήμ, αγκάθι του Χριστού, στις αρχές του καλοκαιριού και σε μεγάλες ποσότητες, τις χρονιές που οι συνθήκες είναι ευνοϊκές. Κατά την διάρκεια της ανθοφορίας του χιλιάδες μέλισσες συγκεντρώνονται στα άνθη του και ένα βουητό ακούγεται πάνω στο φυτό. Το παλιούρι είναι ένας φυλλοβόλος ακανθώδης θάμνος που ευδοκιμεί σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και βρίσκεται σε μεγάλους πληθυσμούς στις ημιορεινές περιοχές του δήμου. Το μέλι που συγκομίζεται από το φυτό αυτό είναι ανοιχτόχρωμο και λεπτόρρευστο με απαλό άρωμα. Λόγω των οργανοληπτικών χαρακτηριστικών του και ιδιαίτερα της διαύγειας του είναι ιδιαίτερα αγαπητό στους καταναλωτές. Το μέλι παλιουριού που παράγεται στον δήμο Αλμωπίας διακρίνεται για την πλούσια γεύση του, αλλά για το ιδιαίτερα υψηλό ενζυμικό περιεχόμενο του.
Το μέλι βελανιδιάς παράγεται κατά του καλοκαιρινούς μήνες από τις βελανιδιές (Quercus spp) που φύονται κυρίως στις βόρειες και ορεινές περιοχές του δήμου Αλμωπίας. Αυτό το είδος μελιού χαρακτηρίζεται από το πολύ σκούρο χρώμα του – σχεδόν μαύρο- την γεμάτη γεύση και την έντονη γλυκύτητά του. Είναι πλούσιο σε μεταλλικά στοιχεία και ένζυμα και με έντονες βιολογικές δράσεις. Σε συγκριτικές οργανοληπτικές δοκιμές που εφαρμόστηκαν σε καταναλωτικό κοινό, αν και ασυνήθιστο μέλι, αποδείχθηκε ιδιαίτερα αγαπητό.
Το μέλι καστανιάς παράγεται στις ορεινές περιοχές του δήμου από τα άνθη του ομώνυμου φυτού. (Castanea sative). Στις αρχές του καλοκαιριού τα ιδιαίτερα εύοσμα άνθη της καστανιάς έλκουν τις μέλισσες σε αποστάσεις ακόμη και μεγαλύτερες των 5km. Πρόκειται για ένα σκούρο μέλι μέτριας γλυκύτητας με αίσθηση πικράδας και με ιδιαίτερα έντονο άρωμα και οσμή μεγάλης διάρκειας. Tο μέλι καστανιάς παραμένει σε ρευστή μορφή, χωρίς να κρυσταλλώσει, για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς εμφανίζει υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη και χαμηλά ποσοστά γλυκόζης. Λόγω τον ιδιόμορφων οργανοληπτικών χαρακτηριστικών του είναι ιδιαίτερο αγαπητό σε μια μερίδα καταναλωτών, οι οποίοι το αναζητούν και ορισμένες φορές είναι διατιθειμένοι τα πληρώσουν και υψηλότερη τιμή. Το πλούσιο πολυφαινολικό του περιεχόμενο του προσδίδει υψηλή αντιοξειδωτική δράση.
Η γύρη του δήμου Αλμωπίας
Η ποικιλομορφία της χλωρίδας του δήμου Αλμωπίας δίνει την δυνατότητα στους μελισσοκόμους της περιοχής να συλλέξουν μια ποικιλόχρωμη και πολυανθική γύρη. Η συλλογή της πραγματοποιείται κυρίως την Άνοιξη όταν τα περισσότερα φυτά είναι ανθισμένα με την χρήση εξωτερικών γυρεοπαγίδων που τοποθετούνται στην είσοδο της κυψέλης. Η γύρη που συλλέγεται από τους μελισσοκόμους της περιοχής δεν έχει υποστεί καμιά επεξεργασία που θα υποβάθμιζε την διατροφικής της αξία, αλλά ως φρέσκια διατίθεται στο καταναλωτικό κοινό. Η μελέτη της βοτανικής της προέλευσης ανέδειξε περισσότερα από 40 είδη με κυριότερα αυτά από τη λαδανιά, τη βελανιδιά, τα πυρηνόκαρπα, τα ψυχανθή, τα σταυρανθή, τις παπαρούνες κ.α. Διακρίνεται για το υψηλό πρωτεϊνικό και λιπιδικό περιεχόμενο της, χαρακτηριστικό που την κάνει μια πλούσια πρωτεϊνική φυσική τροφή. Μπορεί να καταναλωθεί αυτούσια ή να προστεθεί σε χυμούς επιδόρπια και σαλάτες.
Ο βασιλικός πολτός του δήμου Αλμωπίας
Παράγεται σε μικρές ποσότητες από μελισσοκόμους του δήμου που με μεράκι και πολύ κόπο συλλέγουν και διακινούν σε μη επεξεργασμένη μορφή, αυτό το πολύτιμό προϊόν της μέλισσας. Ο πολτός της περιοχής διακρίνεται για τα χαμηλά ποσοστά υγρασίας και τις σημαντικές ποσότητες 10-υδροξυ-δεκενοϊκού οξέος που περιέχει. Οι ευεργετικές δράσεις του βασιλικού πολτού ήταν γνωστές από την αρχαιότητα. Οι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι ο βασιλικός πολτός μπορούσε να διατηρήσει νέο και όμορφο το σώμα των Φαραώ, ακόμη και μετά το θάνατο, ενώ η Κλεοπάτρα τον χρησιμοποιούσε για να διατηρεί το σώμα της λαμπερό. Σήμερα χρησιμοποιείται για την τόνωση της άμυνας του οργανισμού και της πνευματική διαύγειας, αλλά και στον χώρο της γηριατρικής και της κοσμετολογίας.
Η πρόπολη του δήμου Αλμωπίας
Η πρόπολη αποτελεί το προϊόν αυτό που παράγουν οι μέλισσες συλλέγοντας ρητινώδεις εκκρίσεις από τα φυτά, τις οποίες αναμιγνύουν με δικές τους ουσίες καθώς επίσης με γύρη και κερί. Για τις μέλισσες αποτελεί ένα μέρος του αμυντικού τους μηχανισμού, ενώ για τον άνθρωπό ένα πολύτιμο φυσικό προϊόν. Η ποικιλομορφία των φυτών της περιοχής με ρητινώδεις εκκρίσεις, όπως οι οξιές, τα κωνοφόρα, οι λεύκες και οι φτελιές δίνουν ένα προϊόν υψηλής βιολογικής αξίας. Η πρόπολη της περιοχής διακρίνεται για το υψηλό ποσοστό ρητινών και το φαινολικό περιεχόμενό της. Αν και είναι περιορισμένος ο αριθμός των μελισσοκόμων του δήμου Αλμωπίας που ασχολούνται με την συστηματική συλλογή της, η πρακτική χρήσης ειδικών παγίδων σε συνδυασμό με την χλωρίδα της περιοχής έχουν ως αποτέλεσμα την συγκομιδή και διάθεση ενός ποιοτικού προϊόντος. Η συλλεγόμενη πρόπολη είτε διατίθεται απευθείας χωρίς να υποστεί καμιά επεξεργασία είτε χρησιμοποιείται για την παραγωγή εκχυλισμάτων και κηραλοιφών. Οι τεκμηριωμένες ερευνητικά βιολογικές ιδιότητες, όπως η αντιοξειδωτική η αντιβακτηριακή, αντιφλεγμωνώδης και επουλωτική κάνουν την πρόπολη ένα πολλά υποσχόμενο για το μέλλον προϊόν κυψέλης.
Συγκριτική παρουσίαση των μελιών παλιουριού και βελανιδιάς που παράγονται στον δήμο Αλμωπία με ομοειδή που παράγονται σε άλλες περιοχές της Ελλάδας
Από τη συλλογή των δειγμάτων και μετά την διεξαγωγή των αναλύσεων, καθώς και την επαφή με τους μελισσοκόμους διαπιστώθηκε, ότι δύο είναι τα κύρια είδη μελιού που παράγονται στο δήμο Αλμωπίας σε μεγάλες ποσότητες και σε αμιγή μορφή: το μέλι παλιουριού και το μέλι βελανιδιάς. Στα πλαίσια του Προγράμματος bee-conomy, και καθώς στόχος του ήταν η ανάδειξη και προώθηση των τοπικών μελισσοκομικών προϊόντων μέσα ακόμη και από την απόκτηση ΠΟΠ και/ή ΠΓΕ πραγματοποιήθηκε η συγκριτική μελέτη και διερεύνηση της πιθανής διαφορετικότητας των δύο αυτών μελιών που παράγονται στο Δήμο Αλμωπίας σε σχέση με ομοειδή μέλια που παράγονται σε άλλες περιοχές τις Ελλάδας. Για το σκοπό αυτό αναλύθηκαν 16 δείγματα μελιών παλιουριού από της περιοχές της Καρδίτσας, Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Κομοτηνής, Έδεσσας, Καβάλας, Καστοριάς και Έβρου και 18 δείγματα βελανιδιάς από περιοχές της Καρδίτσας Γρεβενών, Σερρών, Κοζάνης, Έδεσσας, Λαγκαδά, Καστοριάς, Ελασσόνας, Δράμας, Χαλκιδικής και Σοχού. Από τα αποτελέσματα των αναλύσεων και την στατιστική επεξεργασία (πίνακες 2 & 3) διαπιστώθηκε ότι δεν υπάρχουν διαφορές στα μελετώμενα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά μεταξύ των μελιών του δήμου Αλμωπίας και αυτών που παράγονται σε άλλες περιοχές τις Ελλάδας. Γι΄ αυτό και και τα δύο αυτά μέλια δεν προτάθηκαν για την απόκτηση ΠΓΕ, αλλά προτάθηκε το ανθόμελο Αλμωπίας με χαρακτηριστική την επίδραση στην ταυτότητα του, την συλλογή νέκταρος και γύρης από το παλιούρι.
Πίνακας 1: Συγκριτική παρουσίαση των χαρακτηριστικών του μελιού παλιουριού που παράγεται
στον Δήμο Αλμωπίας (n = 27) με αυτό που παράγεται σε άλλες περιοχές της Ελλάδας ( n = 16)
Πίνακας 2: Συγκριτική παρουσίαση των χαρακτηριστικών του μελιού βελανιδιάς που παράγεται
στον Δήμο Αλμωπίας (n = 12) με αυτό που παράγεται σε άλλες περιοχές της Ελλάδας ( n = 18)
